Αντίθετα, η πιθανότητα εξέλιξης μιας σοβαρής ενδοεπιθηλιακής βλάβης (High Grade SIL) σε διηθητικό καρκίνο υπολογίζεται σε ποσοστό περίπου 30% των περιπτώσεων, γυναικών που δεν θα αντιμετωπισθούν θεραπευτικά.
Διάφορες επιδημιολογικές μελέτες φαίνεται να υποστηρίζουν ότι γενικά το CIN χρειάζεται 10 περίπου χρόνια για να εξελιχθεί σε διηθητικό καρκίνο.
Η επιδημιολογική εξάλλου συμπεριφορά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας προσομοιάζει με αυτήν των προκαρκινικών αλλοιώσεων , γεγονός που επιβεβαιώνεται από την παρατήρηση ότι γυναίκες με CIN 3 είναι γενικότερα 10-15 χρόνια νεότερες από τις γυναίκες με διηθητικό καρκίνο.
Παρά τα στοιχεία αυτά, υπάρχουν ανησυχητικές ανακοινώσεις περιπτώσεων γυναικών, που ανέπτυξαν καρκίνο σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα.
Η μεγάλη πλειοψηφία γυναικών με HPV λοίμωξη δεν θα αναπτύξει τελικά διηθητικό καρκίνο, γεγονός που σημαίνει ότι ελαφρές βλάβες του τραχηλικού επιθηλίου (LG SIL) έχουν μικρή μόνο πιθανότητα να εξελιχθούν σε κακοήθεια, στη διάρκεια της ζωής πολλών γυναικών.
Όμως σοβαρές βλάβες (HG SIL) , που έχει αποδειχθεί ότι έχουν τα στοιχεία μιας δυνητικής εξέλιξης (π.χ. παρουσία τύπων HPV υψηλού κινδύνου), θα πρέπει να θεωρούνται ως αληθινές προκαρκινικές καταστάσεις.
Μέχρι τώρα έχει στοιχειοθετηθεί η δυνατότητα εξέλιξης των υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων (HG SIL) σε διηθητικό καρκίνο, ενώ υπάρχουν σοβαρά ενδεικτικά στοιχεία για τη δυνατότητα επίσης εξέλιξης ελαφρότερων μορφών τραχηλικών ενδοεπιθηλιακών νεοπλασιών (LG SIL) σε σοβαρότερες βλάβες, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Ο ιστολογικός έλεγχος των τραχηλικών ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων, οδήγησε στον καθορισμό ορισμένων μορφολογικών κριτηρίων, τα οποία όμως δεν μπορούν να προσδιορίσουν ποιες βλάβες γενικότερα θα εξελιχθούν σε καρκίνο και ποιες θα υποστραφούν. Έτσι, ενώ η ιστολογία και η μορφολογία δεν μπορούν να προδικάσουν την εξέλιξη μιας συγκεκριμένης παθολογικής βλάβης, η έρευνα στρέφεται στη μοριακή βιολογία και στους διάφορους τρόπους ελέγχου των μεταβολών της μοριακής δομής των κυττάρων κατά τη διάρκεια της μακράς πορείας της νόσου, πριν από την εμφάνιση διηθητικού καρκίνου.
